Het grootste deel van het Nederlandse afval komt uit de bouwsector. Ieder jaar wordt er zo’n 22,5 miljoen ton bouw- en sloopafval geproduceerd, waarmee het goed is voor 30 procent van de totale Nederlandse afvalberg.
Ondernemers Tom van Soest en Ward Massa vonden dat zonde en bedachten een nieuwe bestemming voor dat afval: bakstenen.
Het afgelopen jaar maakten ze, naar schatting, zo’n half miljoen bakstenen die voor minstens 60 procent uit onder meer oude muren, toiletpotten, dakpannen en wasbakken bestaan. En voor dat idee zijn ze nu bekroond: ze zijn dit jaar één van de winnaars van het Oranje Handelsmissiefonds. Dat is een organisatie die elk jaar tien bedrijven uitkiest voor steun bij het realiseren van hun exportambities.
Het was Van Soest die een paar jaar geleden met het idee kwam, vertelt Massa aan Business Insider. “Ik ken Tom al sinds de kleuterklas”, zegt hij. “In 2011 studeerde hij af aan de Design Academy in Eindhoven. Het was toen crisis en er werden veel gebouwen gesloopt. Hij vroeg zich af: wat kun je met dat afval? Hoeveel materiaal is dat en wat voor toepassingen kun je ervoor bedenken?”
Van Soest bedacht en maakte de WasteBasedBricks, presenteerde die op de Dutch Design Week als afstudeerproject en won er meteen prijzen mee. Na zijn studie ging hij er verder mee aan de slag.
In 2013 benaderde hij Massa om hem te helpen bij de zakelijke kant. "Sindsdien werken we samen aan StoneCycling. We zitten nu met zeven man op kantoor en hebben een aantal producenten die ons helpen bij het maken van de bakstenen."
Massa en Van Soest zijn dus al een paar jaar bezig met StoneCycling. Ze hadden het bedrijf graag iets sneller zien groeien, maar volgens Massa gaat alles in de bouwwereld behoorlijk traag.
Een factor versnelde het proces aanzienlijk: de economische crisis die Nederland tussen 2009 en 2014 in z'n greep had. "Tijdens de crisis waren er veel producenten met overcapaciteit. Zij stonden open om nieuwe producten te maken en daar maakten wij gebruik van. Daardoor was het redelijk makkelijk om een productieruimte te vinden."
Ingewikkeld productieproces
Bakstenen maken uit puin is allesbehalve eenvoudig. De grootste uitdaging is volgens Massa dat de samenstelling van het bouwafval continu anders is. "We moeten precies weten wat we krijgen en wat de kwaliteit van het afval is. Er zijn namelijk strenge regels over welke materialen we wel en niet mogen gebruiken om de veiligheid te garanderen."
Als de samenstelling van het afval duidelijk is, moet het verpulverd worden. Soms doen de leveranciers van Van Soest en Massa dat, soms doen ze dat zelf. Pas dan kunnen ze het gebruiken in hun producten. Aan dat mengsel van vermalen toiletpotten, dakpannen en stenen voegen ze een hoop verschillende stoffen toe. Vervolgens vormen ze er stenen van en bakken ze die af. Maar wat voor baksteen er uit de oven komt, is altijd een verrassing.
Reguliere producenten weten vrij zeker hoe hun baksteen eruit komt te zien, doordat ze met zuivere grondstoffen werken. Zolang ze zich aan hun recept houden, zullen nieuwe bakstenen er hetzelfde uitzien als de duizenden die ze daarvoor maakten. Bij StoneCycling is dat niet het geval, legt Massa uit. "Wij produceren per batch en hebben dan iedere keer net een andere samenstelling van het afval. Daardoor zit er altijd een kleine mate van onvoorspelbaarheid in onze productie. Het is onze uitdaging om dit beheersbaar te maken. Daarom nemen we onze klanten mee in ons verhaal en leggen we ze uit waarom al onze bakstenen uniek zijn."
Unieke en duurzame projecten
Wie die klanten zijn? Dat zijn vooral architecten die aan unieke en duurzame gebouwen werken waarmee ze wereldwijd de aandacht trekken. In een normale rijtjeswoning zal je de bakstenen niet snel terugzien. "Vaak worden onze stenen gebruikt voor bijzondere projecten in grote steden, zoals Londen, New York en Amsterdam."
Dat architecten niet snel bij StoneCycling aan zullen kloppen voor de ontwikkeling van een woonwijk vindt Massa niet erg. Hij richt zich op een heel ander type klant.
"De bouwindustrie wordt sterk gedreven door de kostprijs van producten", legt hij uit. "Dat is onze grootste uitdaging. Klanten zullen niet snel duurzame materialen toepassen alleen maar omdat ze duurzaam zijn. Onze bakstenen moeten dus echt iets toevoegen aan de waarde van vastgoed. Daarom ligt bij ons de focus, naast duurzaamheid, sterk op design."
"Onze bakstenen zien er heel anders uit dan reguliere bakstenen. Dat is wat bij architecten de aandacht trekt." En dat zijn dan vooral architecten die werken aan een uniek gebouw, niet aan een nieuwbouwwijk in een polder."
Lees ook: Dit Rotterdamse huis is gemaakt van 15 ton bouwafval: glas, dakpannen en… toiletpotten
Massa heeft zichzelf als doel gesteld dat over vijf jaar, als een architect ergens ter wereld bezig is met een iconisch gebouw en daarbij aandacht wil besteden aan duurzaamheid, hij aan StoneCycling denkt. "Ik hoop dat onze stenen tegen die tijd te vinden zijn in gebouwen in allerlei landen, en dat we ook lokaal op zoek gaan naar productiepartners. Dat is onze toekomst. En onze ultieme droom is dat afval een synoniem is voor grondstof en dat steden volledig circulair gebouwd worden."